De energietransitie in bestaande stadswijken en dorpskernen versnellen
Elk lokaal bestuur zal de komende jaren een actieplan ontwikkelen en uitrollen om alle woningen op haar grondgebied emissieloos te krijgen tegen 2050. Maar wat zijn de concrete projecten, ondersteuning en beleid om die transitie te realiseren? Hoe kunnen besturen, bedrijven, burgers en organisaties samenwerken? Daar zijn we naar op zoek!
Vanuit een tiental innovatieve Living Labs in Vlaanderen, Brussel en Nederland identificeren we een reeks prototypische projecten om de energietransitie in bestaande stadswijken en dorpskernen effectief te versnellen. Een BEO-veld onder een sportveld koppelen aan renovatie van omliggende woningen, of een publiek gebouw als startpunt voor een energiegemeenschap in een bouwblok. Het zijn slechts twee voorbeelden van types doorbraakprojecten die in vele steden en dorpen toepasbaar zijn. De kracht van deze projecten is dat ze op vijf innovatiefronten aan de slag zijn: het beleidsmatige, het sociale, het financiële, het juridische en het techn(olog)ische.
De openingslezing van deze conferentie is een tocht langsheen deze inspirerende doorbraakprojecten en innovatiefronten. Ze documenteert de gemeenschappelijke principes en praktische werkwijzen die ze aanreiken. Tijdens een inspiratiemarkt kan je zelf kennismaken met deze prototypes en hun initiatiefnemers. Na de lunch ga je in een parallelle werksessie aan de slag met één van de doorbraakprojecten. Experts en initiatiefnemers nemen je mee in de gebruikte co-creatie-methodiek, innovatieve technische oplossingen, business modellen, beleid en stappenplannen. Tijdens een interactief slotgesprek brengen we de energie terug bijeen, om samen vooruit te blikken naar de realisatie van deze doorbraakprojecten in vele stadswijken en dorpskernen.
Zo biedt deze conferentie een perspectief én een set aan praktische bouwstenen waar je als lokaal beleidsmaker, ondernemer of burgerinitiatief mee aan de slag kan in je eigen buurt.
Geprogrammeerd door Architecture Workroom Brussels en VITO Nexus, als partners van De Grote Verbouwing 2020–2030.
Heb je een vraag voor onze sprekers?
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur. Elementum luctus massa facilisis massa
Heb je een vraag voor onze sprekers?
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur. Elementum luctus massa facilisis massa
Programma
10u00 – 12u00: Keynote, inspiratiemarkt en lunch
- Wervelende opening van deze conferentie
- De keynote door Joachim Declerck (AWB/UGent) en Hanne Mangelschots (AWB/UGent) brengt een overzicht van de vijf prototypische projecten en ontrafelt hoe die op vijf innovatiefronten doorbraken aanreiken.
- Tijdens de inspiratiemarkt ga je zelf langs de doorbraakprojecten en kan je in gesprek met de initiatief nemende besturen, experts en lokale organisaties.
12u00 – 13u00: Lunch
13u00 – 14u45: Vijf deep dives in doorbraakprojecten
- Deep dive 1: Publieke gebouwen als ankerpunten in een wijkstrategie
Concrete realisaties in Bospolder-Tussendijken (Rotterdam) en in Ganshoren (Brussel) bieden ons de bouwstenen om zo’n doorbraakproject op te tuigen. Met bijdragen van Robbert De Vrieze (Delfshaven Energie Coöperatie) en andere experts. - Deep dive 2: Iedereen mee in de verduurzaming van appartementsgebouwen
We duiken in het samenspel tussen de technische oplossingen, het beleid en de co-creatie-methodes die alle bewoners in staat stellen actief deel te nemen in de renovatie van collectieve woongebouwen. Met concrete praktijkervaring van Stad Antwerpen (Collectieve renovatie en EU Missie Linkeroever) en andere pilots. - Deep dive 3: Het emmissieloos bouwblok
Projecten als De Schipjes (Brugge) en andere proeftuinen bieden ons de bouwstenen om individuele woningen in binnensteden stapsgewijs mee te nemen in de energietransitie. Met bijdragen van onder andere Wim Boydens (Boydens Engineering, part of SWECO). - Deep dive 4: Versnellen in de verkaveling
Vele delen van steden en dorpen zijn minder compact gebouwd. Zo’n omgevingen vragen om andere technische oplossingen, om een andere beleidsaanpak. We leren van Nieuw-Texas en Waterschei (Genk) en Ter Elst (Leuven), met onder andere Stéphanie Lieten (STEBO). - Deep dive 5: Uitwisselingen in de multifunctionele buurt
Verschillende programma’s hebben verschillende ruimte- en koude-vragen, en dat biedt mogelijkheden voor synergie en samenwerking. We duiken in de innovatieve technische dimensie en over het gedeeld eigenaarschap en beheer van dergelijke projecten. Met praktijklessen uit de Nieuwe Dokken (DUCOOP) en andere experimentele realisaties.
14u45 – 15u30: Interactief slot
- De voornaamste inzichten uit elke deep dive worden voorgelegd aan een panel met lokale en Vlaamse beleidsmakers, een ondernemer, een wetenschapper en een burgercoöperatie. Ze blikken samen vooruit en formuleren een agenda voor de realisatie van doorbraakprojecten in vele buurten. Onder leiding van Yves De Weerdt (VITO) en Joachim Declerck (AWB/UGent)
- Activerend slotwoord
- Sprekers op deze activiteit
- Hanne
- Mangelschots
- Projectleider
- Architecture Workroom Brussels
Hanne Mangelschots is ingenieur-architect en zet haar ontwerpende achtergrond in om mee te timmeren aan de initiatie van innovatieprogramma’s voor ‘energiewijken’. Sinds 2017 maakt ze bij Architecture Workroom Brussels deel uit van strategische projecten zoals Cities4PEDs en het Living Lab Muide Meulestede Fossielvrij. Recent startte ze parallel een onderzoek aan de UGent over organisatie- en financieringsmodellen voor geïntegreerde collectieve energie- en renovatieprojecten. Hanne is tevens mede-initiatiefnemer van De Grote Verbouwing 2020-2030.
- Hanne
- Mangelschots
- Architecture Workroom Brussels
- Robbert
- De Vrieze
- Voorzitter
- Delfshaven Energie Coöperatie
Opgeleid als industrieel ontwerper, fijnmechanisch ingenieur en architect, definieert hij zichzelf als sociaal ontwerper. Als oprichter van WIJ Delfshaven is hij actief in het Delfshaven gebied in Rotterdam, ook als onderdeel van het lokale comité. Hij werkte actief mee aan de strategie “BOTU 2028” (Bospolder Tussendijken, Rotterdam). Voor zijn langdurige inzet voor het stadmaken in Rotterdam won hij in 2018 de 10e Van der Leeuwprijs. Vandaag bouwt hij aan inclusieve transformatieprocessen voor de energietransitie, ondermeer als voorzitter van de Delfshaven Energie Coöperatie.
- Robbert
- De Vrieze
- Delfshaven Energie Coöperatie
- Wim
- Boydens
- Eigenaar
- Boydens Engineering Group
Sinds 1991 onderdeel van Boydens Engineering, dat in 2021 onderdeel werd van de internationale engineeringgroep Sweco. Door de jaren heen was hij medevoorzitter van het Warmtepomp Platform Vlaanderen, directeur van de Building Performance Simulation Association, directeur van de European Heat Pump Association, directeur van ODE Vlaanderen, Vlaams afgevaardigde bij het Internationaal Energie Agentschap en stichtend lid van Energy Saving Pioneers.
- Wim
- Boydens
- Boydens Engineering Group
- Stephanie
- Lieten
- Technisch adviseur energie en renovatie
- Stebo vzw
Stephanie is opgeleid als ingenieur-architect. Na ervaring op te doen als architect was ze vier jaar lang Coördinator Infrastructuurwerken bij het Gemeenschapsonderwijs. Sinds 2016 is ze Technisch Adviseur op het gebied van energie en renovatie bij Stebo vzw. Stebo is een Genkse organisatie die advies en procesbegeleiding aanbiedt in thema’s als buurtontwikkeling, ondernemen, samenlevingsopbouw, wonen en werken.
- Stephanie
- Lieten
- Stebo vzw
- Joachim
- Declerck
- Oprichter
- Architecture Workroom Brussels
Joachim Declerck is ingenieur‐architect en stedenbouwkundige. Hij is stichter en directeur van onafhankelijk innovatiehuis voor transformatie Architecture Workroom Brussels, en sinds 2014 professor aan de UGent. Hij is tevens mede-initiatiefnemer van De Grote Verbouwing 2020-2030. De rode draad doorheen zijn werk is de inzet van ruimtelijke transformatie als hefboom voor belangrijke maatschappelijke transities. AWB faciliteert verbindende werkruimtes zoals het Open Ruimte Platform of het 100 Wijken Platform, en timmert mee aan geïntegreerde uitvoeringsprogramma’s zoals Water+Land+Schap, Energiewijken, etc.
- Joachim
- Declerck
- Architecture Workroom Brussels
- Yves
- De Weerdt
- Onderzoekscoördinator Duurzaamheidstransities
- VITO
Yves studeerde sociologie aan de KULeuven en behaalde zijn doctoraat aan het interdisplinaire Hoger Instituut voor de Arbeid. . Als Onderzoekscoördinator Duurzaamheidstransities bij VITO ‘vertaalt’ hij met het VITO Nexus team transitiekunde en systeemdenken naar co-creatietrajecten rond de grote duurzaamheidsopgaven van onze tijd. Hij initieert, ontwerpt en faciliteert deze trajecten voor onderzoeksinstellingen, bedrijven en organisaties, lokale besturen, Vlaamse en Europese Overheden, nationaal en internationaal.. Hij brengt daarin de expertise van VITO samen met kennis over maatschappelijke verandering. Hij heeft een bijzonder passie voor steden en werkte als transitiecoach al voor een hele reeks steden, waaronder Mechelen, Gent, Antwerpen, Genk, Roeselare, Sint-Niklaas, Hasselt en Vilvoorde. Hij is lid van de Jury Stadsvernieuwing en lid van het Dagelijks Bestuur van het Kenniscentrum Vlaamse Steden.
- Yves
- De Weerdt
- VITO
- Dries
- Seuntjens
- Medeoprichter en CEO
- Circular, DuCoop
Dries Seuntjens is medeoprichter en CEO van Circular, een start-up die klimaatneutrale en adaptieve wijken ontwikkelt. Hun vlaggenschipproject is de Nieuwe Dokken-wijk in Gent. Stadsverwarming, gedecentraliseerde afvalwaterzuivering, slimme netwerken, … zijn geïntegreerd in de wijk en worden beheerd door de lokale coöperatie DuCoop. Dries was betrokken bij DuCoop vanaf het eerste concept en houdt nog steeds toezicht op de activiteiten, met zijn belangrijkste focus op de watergerelateerde technologieën.
- Dries
- Seuntjens
- Circular, DuCoop
- Sofie
- Van Bruystegem
- City Mine(d)
Sofie is sinds 2004 actief bij City Mine(d). De organisatie voert op menselijke schaal experimenten uit en creëert prototypes als reactie op stedelijke uitdagingen zoals water, energie, publieke ruimte en democratie. Sofie bouwt coalities van burgers, onderzoekers, beleidsmakers, bedrijven en kunstenaars om kennis en ervaring te bundelen. Haar huidige project, La Pile, onderzoekt de rol van burgers in het stedelijke elektriciteitslandschap. Sofie was ook betrokken bij het succesvolle SunSud-project, waar sociale huurders het eerste op maat gemaakte Brusselse project voor het delen van zonne-energie hebben opgezet.
- Sofie
- Van Bruystegem
- City Mine(d)
- Ruben
- Kiewiet
- Technisch gevelontwerper en projectarchitect
- Gevelinzicht
Ruben Kiewiet (Master of Science architectuur, TU Delft, 2015) heeft als projectarchitect voor verschillende bureaus gewerkt aan grote projecten van studie- t.e.m. uitvoeringsfase. Voor Gevelinzicht werkt Ruben als technisch gevelontwerper en projectarchitect onder meer aan renovatieprojecten voor Verenigingen van Mede-eigenaars.
- Ruben
- Kiewiet
- Gevelinzicht
- Maarten
- De Groote
- Projectmanager en senior expert
- VITO/EnergyVille, oPEN lab
Maarten is 20 jaar actief in de energietransitie van de bebouwde omgeving. Als projectmanager en senior expert bij VITO/EnergyVille coördineert hij het Europese project oPEN Lab. In dit project worden via “open innovatie living labs” technologieën, diensten en sociale innovaties voor de realisatie van energiepositieve wijken ontwikkeld en geëvalueerd. Naast Tartu (EE) en Pamplona (ES), wordt er ook in Genk een unieke testsite voor energiepositieve wijken opgebouwd. Met zijn ervaring in beleid en innovatie in de bouwsector heeft hij verschillende energiethema’s thema’s met succes in de Europese en Vlaamse schijnwerpers geplaatst.
- Maarten
- De Groote
- VITO/EnergyVille, oPEN lab
- Britt
- Verhesen
- Projectleider duurzame energie
- Stad Antwerpen
Britt Verhesen is econoom van opleiding en heeft zich verder gespecialiseerd in collectieve duurzame warmteoplossingen voor gebouwen. Sinds 2018 werkt ze binnen de stad Antwerpen als projectleider duurzame energie. Ze zet zich dagelijks in om de bestaande bebouwing van de stad Antwerpen van het gas af te krijgen. Concreet werkt ze aan de uitrol van het stadsbreed warmtenet, dat de overtollige restwarmte van de industriële haven zal connecteren met de bestaande woningen.
- Britt
- Verhesen
- Stad Antwerpen